In gesprek met je familie

Blog van De Blauwe Uil, juli 2023

We weten allemaal hoe ingewikkeld familie kan zijn. Ook als je redelijk stevig in je schoenen staat, kun je in contact met je familieleden terugvallen in oude gevoelens, gedachten en gedrag, waar je helemaal niet in wilt zitten.

Dit jaar ontwikkel ik een training ‘Werken met je familie’. Deze training is bedoeld voor mensen die letterlijk met hun familie werken, omdat ze samen een familiebedrijf runnen. Dat levert veel moois op, maar ook veel complexiteit, zie ik in de praktijk. Die complexiteit wil ik lichter maken, met alle kennis die ik als coach heb opgedaan over (familie)systemen. Een belangrijk onderdeel van de training is communiceren met familieleden. En dat is natuurlijk voor iedereen relevant, ook zonder een familiebedrijf. Over hoe je dat goed doet lees je in deze blog.

En tenslotte onderaan deze blog meer informatie over:

• Coaching met (familie)opstellingen om beter om te gaan met jouw familie;
• De training ‘Werken met je familie’ voor familiebedrijven;
• De Sketch Up lessen van De Blauwe Uil in het najaar.

Familiebanden zijn complex

‘Als je denkt dat je verlicht bent, ga dan eens een week bij je ouders logeren’

Ram Dass

Bovenstaande quote van spiritueel leraar Ram Dass illustreert hoe moeilijk het is om vrij te zijn bij je familie. Er ligt vrijwel altijd oud zeer dat aangeraakt kan worden. En voor je het weet verval je in oude patronen, die je in je kindertijd onbewust hebt aangeleerd om met de situatie die je aantrof om te gaan. Neem daarbij de liefde, zorgen en loyaliteiten om elkaar, en de complexiteit in familierelaties is compleet. Niet gek dat we bij familieleden lastige zaken soms uit de weg gaan en het contact wat oppervlakkiger houden. Zo raken wij en de ander minder van streek.

Een van de aspecten die communicatie tussen volwassen familieleden lastig maakt is onduidelijkheid over de rol waaruit je spreekt. Ga je met elkaar in gesprek als volwassenen? Of spreekt een van beide of beiden vanuit een vroegere ouderrol of kindrol? Het ouder-volwassene-kind-model van Eric Berne biedt handvaten om dit te begrijpen.

Het ouder-volwassene-kind model

Eric Berne, Canadees psychiater, ontwikkelde in de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw een model voor transacties tussen mensen. Dit nog steeds veelgebruikte model heet Transactionele Analyse (TA). Het gaat ervan uit dat we allemaal verschillende kanten in onszelf verenigen, ook wel egoposities genoemd of subpersonen. Je kunt deze kanten van jezelf beschouwen als je eigen innerlijke familie.

Zo hebben we allemaal kanten in onze persoonlijkheid die op onze ouders, of andere belangrijke volwassenen uit onze jeugd, lijken. En we hebben kanten die op onszelf als kind lijken. Berne onderscheidt zo vijf egoposities: de kritische ouder, de voedende ouder, de volwassene, het aangepaste kind en het vrije kind. In onderstaande figuur zie je welke positieve en negatieve eigenschappen deze innerlijke subpersonen hebben.

Hoe ziet jouw innerlijke familie eruit?

We hebben allemaal unieke variaties op deze vijf typen egoposities, en de mate waarin ze op de voorgrond treden verschilt. Veel mensen herkennen de kritische ouder in zichzelf, een soort innerlijke criticus, met commentaar op wat je denkt en doet en meestal ook op wat anderen denken en doen. Zo’n innerlijke criticus kan je opstuwen tot grote hoogte, maar je ook onzeker en/of streng maken. Ook het aangepaste kind komt bij veel mensen voor. Meestal zichtbaar als je steeds aanpassen aan de behoeften van anderen. Lastig om dan bewust te zijn van je eigen behoeften en daarnaar te leven. Maar ook de andere egoposities kunnen op de voorgrond zijn.

Eric Berne pleit ervoor om de verschillende kanten van je persoonlijkheid te leren kennen, herkennen, en welkom heten. Als je je bewust bent van je verschillende subpersonen en hun intenties, is het makkelijker om vervolgens vanuit je volwassen positie te handelen. De volwassen positie is namelijk het meest vrij van oude patronen. Het wordt daarom ook wel de vrije middenpositie genoemd.

Een gesprek is een ontmoeting tussen twee innerlijke families

Als we communiceren nemen we onze eigen innerlijke familie mee. En dat geldt ook voor onze gesprekspartner. Je kunt je voorstellen dat dat tot interessante interacties leidt. Praat iemand vanuit een ouderpositie, dan zijn we geneigd als kind te reageren. Bijvoorbeeld: ‘He, ruim dat eens op’ (kritische ouder), met als reactie een stilzwijgend doen wat wordt gevraagd (volgzame aangepaste kind) of juist ‘doe het lekker zelf’ (rebelse aangepaste kind). Praat iemand vanuit een kindpositie en gedraagt hij/zij zich kwetsbaar of onvolwassen, dan zijn we geneigd vanuit een ouderpositie te reageren. Bijvoorbeeld: ‘Het lukt me nooit’ (aangepast kind), met als reactie ‘Kom maar, ik doe het wel voor je’ (voedende ouder).

De kunst is om vanuit de volwassen positie met elkaar te praten en op elkaar te reageren. Dan is er de meeste ruimte om te luisteren, elkaar te begrijpen, en keuzes te maken op basis van wat hier en nu goed is. Je gaat dan als volwassenen met elkaar om.

In gesprek met je familieleden

Als volwassenen met elkaar omgaan is het moeilijkste in het contact met je eigen familieleden. Voor je het weet val je terug in transacties tussen ouder en kind, of tussen kind en kind. Je draagt immers die historie met je mee. En natuurlijk blijf je ook kind van je ouders, ouder van je kind, broer van je zus, etc. Maar als je beiden volwassen bent wil je als volwassenen met elkaar in gesprek kunnen gaan. Als je je innerlijke familie leert kennen en in staat bent steeds terug te gaan naar je volwassen middenpositie kun je, ook met je familie, open communiceren over wat je belangrijk vindt, wat je fijn vindt en wat je nodig hebt. Dat geeft lucht.

Familieopstelling

Heb jij moeite om je te verhouden tot je familie, je eigen plek in te nemen en je vrij te voelen in contact en gesprek met je familie?

Coaching met een of enkele (familie)opstellingen kan je inzicht vergroten in wat speelt in jou en jouw familie en je handvaten aanreiken om een vrijere plek in te nemen in jouw familiesysteem.

Lijkt dit jou een goede stap en spreekt mijn benadering je aan, neem dan contact met me op voor een vrijblijvende kennismaking. Dit kan via het contactformulier.

Sketch Up! Creatieve expressielessen

In september start weer een nieuw seizoen Sketch Up lessen. Elke woensdag van 14:30 tot 16:30 uur geven we kunstzinnig expressie aan wat er in ons leeft. Dat doen we aan de hand van een interessant thema ter inspiratie. Ieder werkt op eigen niveau en naar eigen smaak.

Heb jij zin in een portie kunst in je week? Neem dan contact met me op voor een vrijblijvende kennismaking. Dit kan via het contactformulier.